Zamek w Będzinie to prawdziwa perła średniowiecznej architektury obronnej. Ta potężna warownia, wzniesiona na wzgórzu górującym nad miastem, już z daleka robi ogromne wrażenie. Nic dziwnego, że przyciąga rzesze turystów i miłośników historii. Zwiedzanie tego zamku to fascynująca podróż w czasie, a zarazem okazja do poznania barwnej przeszłości i wspaniałych zabytków regionu.
Zamek w Będzinie ma długą i burzliwą historię sięgającą XIII wieku. Powstał z inicjatywy książąt śląskich, którzy dostrzegli strategiczne położenie wzgórza. Początkowo była to niewielka strażnica, stopniowo rozbudowywana o kolejne mury obronne, wieże i budynki. W okresie średniowiecza zamek pełnił ważną rolę obronną, strzegąc szlaku handlowego wiodącego z Krakowa do Śląska. Przez wieki przechodził z rąk do rąk, będąc areną licznych potyczek i oblężeń. Po burzliwej historii, w XIX wieku popadł w ruinę, by ostatecznie zostać pieczołowicie odrestaurowanym już w XX wieku.
Historia i powstanie zamku
Początki zamku i rozwój w średniowieczu
Zamek w Będzinie został wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy książąt cieszyńskich, którzy dostrzegli dogodne warunki obronne wzgórza górującego nad okolicą. W pierwszej fazie powstała niewielka drewniano-ziemna strażnica, stopniowo rozbudowywana o kolejne murowane elementy. Już w XIV wieku zamek był ważną twierdzą strzegącą szlaku handlowego z Krakowa na Śląsk. Pełnił też funkcje rezydencji książąt będzińskich. W tym czasie powstały potężne mury obronne i wieże, a także zabudowania mieszkalne i gospodarcze na zamkowym dziedzińcu.
Rozkwit i upadek w czasach nowożytnych
W XVI i XVII wieku zamek przeszedł w ręce możnowładczych rodów i był areną licznych potyczek w czasie wojen i powstań. Mimo to nadal pełnił rolę rezydencji, a jego wnętrza zyskały reprezentacyjny charakter. W XVIII wieku nastąpił stopniowy upadek zamku. W 1792 roku został zdobyty i spalony przez wojska rosyjskie. Popadł w ruinę, a jego mury stały się źródłem budulca dla mieszkańców. Ostatecznie w XIX wieku zamek został opuszczony.
Odbudowa i restauracja
W 1909 roku ruiny zamku przeszły na własność Towarzystwa Zabytków Sztuki w Polsce. Rozpoczęto pierwsze prace zabezpieczające i porządkowe. W latach 60. XX wieku rozpoczęto kompleksową odbudowę i restaurację zamku. Rekonstrukcja objęła mury, wieże, wnętrza i dekoracje. Dzięki temu zamek odzyskał swój dawny blask.
Architektura i styl zamku
Mury obronne i wieże
Zamek w Będzinie to typowa średniowieczna warownia o nieregularnym, wielobocznym kształcie, dostosowanym do ukształtowania wzgórza. Jego charakterystycznym elementem są potężne, ceglane mury obronne wzmocnione od wewnątrz kontrefortami. Mają one grubość ok. 2-3 metrów i wysokość dochodzącą do 15 metrów. Górują nad nimi cztery potężne, cylindryczne wieże. Trzy z nich pełniły funkcje obronne, czwarta mieściła zamkową studnię.
Brama wjazdowa i dziedziniec
Wejście na zamek prowadzi przez reprezentacyjną Bramę Krakowską z bogatymi zdobieniami w stylu renesansowym. Za nią rozpościera się prostokątny dziedziniec otoczony zabudowaniami. Znajdowały się tutaj budynki mieszkalne, magazyny, zbrojownia i stajnie. Dziedziniec był sercem życia codziennego załogi zamku.
Komnaty i sale
We wnętrzach zamku zachowały się sklepienia i fragmenty dekoracji świadczące o ich dawnym przepychu. Na szczególną uwagę zasługuje Sala Rycerska z unikatowym sklepieniem gwiaździstym. Ponadto turyści mogą zobaczyć lochy, kuchnię i izby mieszkalne, urządzone w duchu epoki.
Zwiedzanie zamku
Trasa zwiedzania
Trasa zwiedzania pozwala poznać najważniejsze zakamarki zamku i jego historię. Rozpoczyna się od dziedzińca, skąd przechodzi się do wnętrz mieszkalnych i zbrojowni. Kolejny punkt to lochy i sala tortur. Następnie turyści wchodzą na mury obronne i wieże, z których rozpościera się wspaniały widok. Zwiedzanie kończy się w Sali Rycerskiej i izbach książęcych.
Ekspozycje i wystawy
Na zamku prezentowane są ekspozycje związane z jego historią i funkcjonowaniem średniowiecznej warowni. Można zobaczyć zbroje, militaria, repliki machin oblężniczych oraz przedmioty codziennego użytku. Ponadto organizowane są czasowe wystawy poświęcone sztuce rycerskiej, życiu na zamku oraz historii regionu.
Przewodnicy i bilety
Zwiedzanie zamku może odbywać się indywidualnie lub z przewodnikiem. Bilety zwykłe oraz ulgowe dla dzieci, seniorów i grup są dostępne w kasie na dziedzińcu. Oferowane są także bilety rodzinne. Z audioprzewodnikiem zwiedzanie jest możliwe w języku polskim i angielskim.
Legendarne postacie i ciekawostki
Książęta będzińscy
Przez stulecia zamek był rezydencją książąt będzińskich, którzy zapisał się w jego burzliwych dziejach. Do najsłynniejszych należeli: Kazimierz I - budowniczy gotyckiego zamku, Przemysław I Noszak - dowódca obrony przed najazdem husyckim oraz Jan II - zwany Odnowicielem, który przebudował zamek w stylu renesansowym.
Tajemnice lochów
Pod zamkiem znajdują się rozległe lochy i podziemia. Według legend kryją one skarby, ukryte tu w czasie licznych oblężeń i najazdów. Do tej pory nie zostały dokładnie zbadane, więc nadal skrywają wiele tajemnic. W lochach zachowały się też średniowieczne więzienia i sala tortur.
Znane postacie związane z zamkiem
Zamek gościł wiele postaci znanych z historii Polski. Według podań miał tu przebywać król Jan III Sobieski w drodze na odsiecz Wiednia. Ponadto w komnatach zamkowych gościli m.in. król Kazimierz Wielki, hetman Stefan Czarniecki czy też Tadeusz Kościuszko.
Atrakcje i wydarzenia
Pokazy rycerskie
W sezonie letnim na dziedzińcu zamkowym organizowane są pokazy walk i turniejów rycerskich. Można zobaczyć musztrę i potyczki zbrojnych, popisy jeździeckie oraz konkurencje sprawnościowe. Ponadto odbywają się pokazy tańców i rzemiosła z epoki.
Jarmarki i festyny
Cyklicznie na zamku odbywają się średniowieczne jarmarki i festyny. Są one okazją do zakupu rękodzieła, posłuchania dawnej muzyki oraz skosztowania staropolskich przysmaków. Organizowane są także występy artystów i zabawy dla dzieci.
Inscenizacje historyczne
Wycieczki po zamku urozmaicają inscenizacje przedstawiające wydarzenia z jego historii. Turyści mogą zobaczyć m.in. widowisko oblężenia zamku, pokaz uroczystości dworskich czy też lekcje dawnych tańców. Dzięki temu przenoszą się w czasie do minionych epok.
Informacje praktyczne
Godziny otwarcia i bilety
Zamek jest czynny codziennie w godzinach 10-17 od kwietnia do października oraz 10-16 od listopada do marca. Bilety kosztują 25 zł (normalny) i 15 zł (ulgowy). Dostępne są również bilety rodzinne w preferencyjnych cenach.
Restauracja i sklep
W budynku przy bramie zamkowej znajduje się restauracja serwująca dania kuchni staropolskiej. W jej wnętrzach, stylizowanych na średniowieczną gospodę, można odpocząć po zwiedzaniu. W sklepie z pamiątkami znajdziemy publikacje, gadżety i regionalne wyroby.
Dojazd i parking
Do zamku można dojechać komunikacją miejską - autobusem lub tramwajem do centrum Będzina, a następnie spacerkiem na wzgórze zamkowe. Samochodem najlepiej zaparkować przy ulicy Zamkowej, gdzie znajduje się duży parking dla zwiedzających.
Podsumowanie
Zamek w Będzinie to wyjątkowe miejsce, pozwalające cofnąć się w czasie i poznać średniowieczną architekturę obronną. Jego masywne mury, wyniosłe wieże i zabytkowe wnętrza robią niesamowite wrażenie. Zwiedzanie tej warowni to pasjonująca lekcja historii, a liczne atrakcje sprawiają, że jest ona atrakcyjna dla całych rodzin. Warto wybrać się do tej perły Zagłębia Dąbrowskiego, by na własne oczy zobaczyć, jak wyglądał średniowieczny zamek obronny.
Tagi
Udostępnij artykuł
