Tarnowskie Góry to miasto z bogatą historią sięgającą średniowiecza, kiedy to w okolicznych górach odkryto złoża srebra i rozpoczęto jego wydobycie. Wkrótce region stał się ważnym ośrodkiem górniczym, a wydobywane tu srebro napędzało rozwój całego Górnego Śląska. Choć kopalnia zakończyła działalność na początku XX wieku, do dziś stanowi świadectwo dawnej świetności i przyciąga rzesze turystów.
Historia Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach
Początki górnictwa srebra w regionie
Początki wydobycia srebra w Tarnowskich Górach sięgają XV wieku, kiedy to w okolicznych górach odkryto bogate złoża tego metalu. W 1490 roku biskup krakowski Jan Rzeszowski nadał Tarnowskim Górom prawa górnicze, co zapoczątkowało intensywny rozwój osadnictwa w tym rejonie. Napływali tu górnicy i osadnicy z całej Europy. Wkrótce powstały pierwsze profesjonalne kopalnie, a w 1526 roku Tarnowskie Góry uzyskały status miasta górniczego.
Rozkwit kopalni w XVIII i XIX wieku
W XVIII i XIX wieku Kopalnia Srebra przeżywała swój złoty okres. W 1702 roku uruchomiono szyb Czysta, który umożliwił eksploatację złóż na coraz większych głębokościach. W 1790 roku osiągnięto rekordową głębokość 230 metrów pod ziemią. Rozkwit kopalni przyniósł bogactwo miastu i całemu regionowi. W XIX wieku Kopalnia Srebra stała się największą tego typu kopalnią w Europie.
Schyłek działalności kopalni na przełomie XIX i XX wieku
Pod koniec XIX wieku złoża srebra zaczęły się wyczerpywać, co doprowadziło do stopniowego upadku kopalni. Dodatkowo rozwój nowoczesnych technologii sprawił, że tradycyjne metody wydobycia stawały się nieopłacalne. Ostatnia partia srebra opuściła szyby kopalni w 1913 roku. Choć samą kopalnię zlikwidowano w 1922 roku, jej podziemia służyły jeszcze przez pewien czas jako schrony przeciwlotnicze podczas II wojny światowej.
Trasy turystyczne po Kopalni Srebra
Podstawowa trasa turystyczna dla zwiedzających
Podstawowa trasa turystyczna po Kopalni Srebra wiedzie przez najciekawsze miejsca dostępne dla zwiedzających. Obejmuje ona zwiedzanie maszynowni z unikatowymi zabytkowymi urządzeniami, przejście podziemnym chodnikiem do Komory Warszawskiej, a także wizytę w skansenie górniczym na powierzchni prezentującym dawną architekturę i sprzęty. Trasa trwa około 1,5 godziny i zapewnia kompleksowe poznanie historii kopalni.
Trasa "Odkrywca" dla zaawansowanych turystów
Dla osób pragnących głębiej poznać tajniki dawnego górnictwa przygotowano rozszerzoną trasę "Odkrywca". Obejmuje ona dodatkowo zejście w głąb kopalni szybem Anioł, zwiedzanie autentycznych wyrobisk górniczych oraz wejście na wieżę szybu Czysta, która rozpościera wspaniały widok na miasto. Trasa z licznymi schodami jest wymagająca fizycznie, ale pozwala zanurzyć się w fascynującym świecie górników sprzed wieków.
Specjalne trasy tematyczne, np. dla dzieci lub grup zorganizowanych
Kopalnia Srebra przygotowała również specjalne trasy dostosowane do potrzeb konkretnych grup zwiedzających. Dzieci mogą skorzystać z trasy edukacyjnej "Mały górnik", podczas której bawiąc się poznają tajniki pracy pod ziemią. Z kolei grupy zorganizowane mają do wyboru trasy nastawione np. na historię górnictwa, architekturę czy geologię. Kopalnia zapewnia również trasy z przewodnikiem w różnych językach obcych.
Najciekawsze miejsca i obiekty w Kopalni Srebra
Maszyny i urządzenia wykorzystywane dawniej w kopalni
Jedną z największych atrakcji kopalni jest zachowana maszynownia z oryginalnymi urządzeniami z XIX wieku służącymi do odwadniania, wentylacji i transportu urobku. Można tu zobaczyć m.in. potężną parową maszynę odwadniającą z 1810 roku, jedną z najstarszych tego typu maszyn na świecie. Zachowały się również liczne koła transmisyjne, kołowroty czy przenośniki taśmowe świadczące o skali przedsięwzięcia.
Podziemne chodniki i komory wydobywcze
Ogromną atrakcją jest zejście do autentycznych podziemnych wyrobisk, które pozwalają wyobrazić sobie ciężką pracę górników. Szczególnie warto zobaczyć Komorę Warszawską, imponującą podziemną halę o wysokości 12 metrów, do której prowadzi wąski korytarz. W jej ścianach wciąż widoczne są ślady narzędzi górniczych. Oświetlona lampami karbidowymi robi niesamowite wrażenie.
Wystawa prezentująca historię górnictwa w regionie
Na powierzchni znajduje się ciekawa wystawa prezentująca rozwój górnictwa na Górnym Śląsku od średniowiecza po czasy współczesne. Zgromadzono unikatowe eksponaty - dokumenty, mapy, narzędzia, mundury i elementy wyposażenia górniczego. Można tu też zobaczyć makietę kopalni z charakterystycznymi budynkami nadszybia i szybów. Wystawa pozwala lepiej zrozumieć funkcjonowanie dawnej kopalni.
Praca górników na przestrzeni wieków
Warunki i techniki pracy w średniowieczu
W początkach swojej działalności Kopalnia Srebra bazowała na dość prymitywnych technikach górniczych. Górnicy drążyli niewielkie sztolnie przy użyciu prostych narzędzi - młotków, kilofów i łopat. Panowały tu ciężkie warunki, a wypadki były na porządku dziennym. Górnicy nosili skromne mundury, a oświetlenie zapewniały im pochodnie i lampy olejowe.
Rozwój technologii górniczych w XVIII i XIX wieku
Wiek XVIII przyniósł znaczny postęp techniczny w kopalni. Wprowadzono nowoczesne maszyny parowe do odwadniania, a później także do transportu i wentylacji. Górnicy zaczęli pracować przy użyciu wierteł mechanicznych, dźwignic i wybuchowego gazu. Poprawiły się warunki bezpieczeństwa, a praca stała się efektywniejsza. Nowe umundurowanie chroniło przed zagrożeniami, a oświetlenie zapewniały lampy naftowe i karbidowe.
Niebezpieczeństwa i wypadki w kopalni na przestrzeni dziejów
Mimo postępu technicznego, praca pod ziemią wciąż była niebezpieczna. Do częstych zagrożeń należały: pożary, wybuchy gazu, zatrucia, zawały chodników oraz powodzie podziemne. W 1846 roku doszło do potężnej eksplozji gazu, w której zginęło 27 górników. Łącznie w dziejach kopalni odnotowano kilka tysięcy wypadków śmiertelnych. Część ofiar spoczywa na górniczym cmentarzu, będącym dziś zabytkiem.
Wpływ kopalni na rozwój Tarnowskich Gór
Kopalnia jako motor napędowy lokalnej gospodarki
Przez stulecia Kopalnia Srebra stanowiła o sile gospodarczej całego regionu. Zapewniała zatrudnienie tysiącom mieszkańców i przyczyniła się do rozwoju wielu gałęzi gospodarki: hutnictwa, handlu, rzemiosła i usług. Sprowadzani z zagranicy specjaliści wzbogacali życie kulturalne i naukowe miasta. Kopalnia była kołem zamachowym, które napędzało rozwój Tarnowskich Gór i okolic.
Powstanie osady górniczej i jej przekształcenie w miasto
Dzięki kopalni w średniowieczu powstała w tym miejscu osada górnicza, która z czasem przekształciła się w miasto. Wokół szybów wyrosły budynki mieszkalne, administracyjne i przemysłowe charakterystyczne dla XVIII- i XIX-wiecznego "miasta górniczego". W 1853 roku oddano tu pierwszą na Górnym Śląsku linię kolejową łączącą kopalnię z hutami cynku i ołowiu.
Zabytki i ślady działalności kopalni w mieście i okolicy
Ślady świetności dawnej Kopalni Srebra widać w mieście na każdym kroku. W centrum zachowały się zabytkowe budynki dawnej dyrekcji i cechowni kopalnianej. Przy głównej ulicy stoi charakterystyczna wieża wyciągowa nad jednym z szybów. Liczne nazwy ulic nawiązują do górnictwa, podobnie jak herby wielu tarnogórskich rodzin. Górnicze motywy pojawiają się także w sztuce i architekturze miasta.
Informacje praktyczne dot. zwiedzania Kopalni Srebra
Godziny otwarcia, ceny biletów i możliwości rezerwacji
Kopalnia jest czynna codziennie w godzinach 9-17 (w weekendy 10-18). Bilety kosztują 25 zł (normalny) i 20 zł (ulgowy). Dla grup zorganizowanych przewidziano zniżki. Bilety można kupić bezpośrednio w kasach na miejscu lub zarezerwować online na stronie internetowej muzeum. Warto dokonać rezerwacji zwłaszcza w sezonie, by uniknąć kolejek.
Dojazd do kopalni komunikacją publiczną i parkingi
Najłatwiej dojechać do kopalni pociągiem lub autobusem miejskim, wysiadając na przystanku "Kopalnia Srebra". Z centrum można dojechać autobusem linii 16, 23 i 33. Z dworca kolejowego kursuje autobus nr 24. Przy wejściu do muzeum znajduje się parking z 200
Kopalnia Srebra - świadectwo wielowiekowej historii regionu
Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach to wyjątkowe miejsce, które umożliwia podróż w czasie i poznanie fascynującej historii górnictwa na Górnym Śląsku. Odwiedzając kopalnię, zanurzamy się w świecie dawnych górników i przekonujemy się, jak ciężka była ich praca. To także świetna lekcja historii regionu i okazja do zobaczenia unikatowych zabytkowych maszyn. Gorąco zachęcam do odwiedzenia Kopalni Srebra - na pewno pozostawi ona niezapomniane wrażenia.
Tagi
Udostępnij artykuł
