Rynki od wieków stanowiły centrum życia miast i wsi. Te wyjątkowe miejsca skupiały nie tylko handel i usługi, ale też życie społeczne i kulturalne mieszkańców. Jednym z takich wyjątkowych rynków jest malowniczy Rynek w Cieszynie, którego bogata historia i niezwykła architektura przyciągają turystów z całej Polski. Przesiąknięty klimatem minionych epok, pełen zabytkowych kamieniczek i stylowych kawiarni, Rynek w Cieszynie ma wiele do zaoferowania zarówno miłośnikom historii, jak i współczesnych atrakcji.
Historia i pochodzenie nazwy Rynku w Cieszynie
Pierwsze wzmianki o Rynku w Cieszynie
Rynek w Cieszynie istniał już w średniowieczu, kiedy to w XIII wieku Cieszyn uzyskał prawa miejskie. Wtedy wokół rynku zaczęła rozwijać się zabudowa mieszczańska. Najstarsza wzmianka pisana na temat Rynku w Cieszynie pochodzi z 1457 roku, kiedy to wymieniony jest w przywileju lokacyjnym nadanym miastu przez księcia Przemysława I Noszaka. Znaczenie Rynku jako centrum handlowego potwierdzają też późniejsze zapiski z XV i XVI wieku.
Kształtowanie się Rynku na przestrzeni wieków
Przez stulecia Rynek w Cieszynie zmieniał swój kształt i charakter. W średniowieczu i epoce nowożytnej miał formę wydłużonego prostokąta, a jego powierzchnia była mniejsza niż obecnie. Przez rynek przepływała rzeczka, a wokół niego koncentrowało się życie kupieckie i rzemieślnicze. W XIX wieku, gdy Cieszyn był już pod panowaniem Austriaków, Rynek znacząco powiększono, nadając mu regularny, symetryczny kształt. Wybrukowano całą jego powierzchnię, a pośrodku stanęła studnia z fontanną.
Znaczenie i historia nazwy "Rynek"
Słowo "rynek" wywodzi się od staropolskiego terminu "ryněk", oznaczającego handel i miejsce targowe. W tradycyjnych miastach rynek stanowił serce osady - tu odbywał się handel, tu koncentrowało się życie społeczne. Podobnie było w przypadku Rynku w Cieszynie, który przez wieki pełnił funkcję głównego placu targowego i handlowego, a z czasem także reprezentacyjnego centrum miasta.
Architektura i zabytki Rynku w Cieszynie
Najcenniejsze zabytkowe kamienice przy Rynku
Wokół Rynku w Cieszynie zachowało się wiele cennych zabytkowych kamienic o unikalnych walorach architektonicznych. Do najcenniejszych należą: Kamienica Praschmajerowska z charakterystyczną attyką w formie balustrady, Kamienica "Pod Trzema Braćmi" z renesansowym portalem, a także Kamienica Ceklarza zdobiona sgraffitami i Kamienica "Pod Gwiazdą" z barokową elewacją.
Styl i detale architektoniczne kamienic
Kamienice przy Rynku Cieszyńskim reprezentują różne style architektoniczne. Część z nich ma średniowieczny, gotycki rodowód, inne powstały w stylu renesansowym lub barokowym. Elewacje budynków zdobią liczne detale takie jak: ostrołukowe portale, piszczelowe podcienia, sterczyny, sgraffita czy kute balkony. Kamienice tworzą spójną pierzeję wokół Rynku, choć każda z nich ma niepowtarzalny wygląd i charakter.
Znane postacie historyczne związane z kamienicami
Wiele zabytkowych kamienic przy Rynku w Cieszynie łączy się z ważnymi postaciami z historii miasta. W Kamienicy Cieszyniankiej mieszkał polski poeta Adam Asnyk, a w Kamienicy Praschmajerowskiej - cieszyński drukarz i wydawca Karol Prochaska. Kamienica "Pod Trzema Braćmi" była własnością bogatej rodziny kupieckiej Larisch-Mönnichów. Te i inne osoby na trwałe zapisały się w dziejach Rynku.
Układ urbanistyczny i instytucje przy Rynku Cieszynie
Rozmieszczenie ulic i placów przy Rynku
Rynek w Cieszynie otaczają ulice: Głęboka, Stary Targ, Mennicza i Ratuszowa. Przylegają do niego dwa mniejsze place - Plac Żołnierza Polskiego oraz Plac Teatralny z budynkiem Teatru im. Adama Mickiewicza. Dzięki takiemu układowi Rynek stanowi centralny punkt, wokół którego koncentrują się piesze szlaki komunikacyjne w mieście.
Ważne instytucje wokół Rynku dawniej i dziś
Przy Rynku w Cieszynie znajdują się istotne instytucje miejskie. Wśród nich są m.in.: dawny Ratusz, obecnie Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Dawna Sień Targowa, Kamienica Larischów z policją oraz budynki Sądu Rejonowego i ZUS. W przeszłości przy Rynku miały siedzibę cechy rzemieślnicze, kantor bankowy, poczta czy kasyno mieszczańskie.
Funkcje handlowe, rozrywkowe i kulturalne Rynku
Choć Rynek w Cieszynie stracił dawniej dominującą funkcję handlową, nadal tętni życiem. Znajdują się tu liczne restauracje, kawiarnie, puby, a także sklepy z pamiątkami. Odbywają się tu imprezy kulturalne, jarmarki, koncerty i spektakle teatralne. Centrum Informacji Turystycznej przyciąga gości z całej Polski.
Wydarzenia historyczne na Rynku w Cieszynie
Istotne wydarzenia polityczne na przestrzeni dziejów
Przez stulecia Rynek był świadkiem najważniejszych wydarzeń w dziejach Cieszyna. Odbywały się tu wiece ludności, ceremonie wręczania przywilejów miejskich, a za czasów zaborów - patriotyczne manifestacje. W 1920 roku na Rynku odczytano Akt Zjednoczenia Śląska Cieszyńskiego z Polską.
Targi, festyny i uroczystości na Rynku
Rynek w Cieszynie regularnie gościł targi i festyny, na których handlowano towarami i produktami regionalnymi. Odbywały się tu uroczystości kościelne, miejskie i cechowe, a także egzekucje przestępców. Kolorowy klimat tych wydarzeń utrwalają historyczne ryciny i obrazy.
Rynki jako miejsce spotkań i manifestacji
Jako główny plac miejski, Rynek w Cieszynie był tradycyjnym miejscem spotkań, wieców i manifestacji mieszkańców. Pełnił funkcję swoistego forum publicznego, na którym debatowano i protestowano. Świadczą o tym archiwalne zdjęcia z licznych zgromadzeń na przestrzeni XX wieku.
Legendy i ciekawostki dotyczące Rynku w Cieszynie
Ludowe podania i legendy związane z Rynkiem
Z Rynkiem w Cieszynie wiążą się różne miejskie legendy. Jedna z nich mówi o tzw. kamiennych płaczkach, czyli rzeźbach zdobiących kamienice, które o północy ożywają i opłakują dawną świetność miasta. Inna legenda opowiada o skarbach ukrytych pod ziemią przez Szwedów.
Niezwykłe obiekty i detale architektoniczne
Wśród ciekawostek architektonicznych na Rynku można wymienić: najwęższą kamienicę w Cieszynie o szerokości 2,7 m, tzw. "Dom pod wężem" z wyrzeźbionym gadzie na portalu czy pamiątkową mozaikę "Kto ty jesteś" upamiętniającą cieszyńskiego poety Bogdana Trojaka.
Ciekawostki historyczne na temat Rynku
Nie brakuje też historycznych ciekawostek dotyczących samego Rynku. W jego centralnym punkcie znajdowała się niegdyś waga miejska, a także pręgierz, słup hańby i szubienica. W 1809 roku przez Rynek przemaszerowały wojska napoleońskie. Z kolei w 1875 roku zbudowano tu pierwszą w Cieszynie linię tramwaju konnego.
Współczesne oblicze Rynku w Cieszynie
Znaczenie Rynku dziś
Choć Rynek utracił dawną funkcję handlową, nadal stanowi serce Cieszyna. Jest miejscem spotkań mieszkańców, turystów i studentów. Stanowi też ważny węzeł komunikacyjny. Wciąż skupiają się tu liczne instytucje, restauracje i sklepy. To także przestrzeń dla kultury - odbywają się tu koncerty, spektakle, festyny.
Imprezy kulturalne i rozrywkowe na Rynku
Wśród licznych imprez organizowanych dziś na Rynku są m.in.: Jarmark Cieszyński, Juwenalia, Dni Cieszyna, festiwal filmowy Ale Kino!, występy artystów ulicznych oraz koncerty. Tętni tu wtedy życie, a licznie przybywający mieszkańcy i turyści podziwiają urok tego wyjątkowego miejsca.
Perspektywy rozwoju i zmiany na Rynku
Władze Cieszyna dbają o zachowanie historycznego charakteru Rynku, prowadząc renowacje kamieniczek i bruku oraz chroniąc zabytkową fontannę. Nadal jednak poszukuje się sposobów ożywienia Rynku i przyciągnięcia gości. Być może w przyszłości Rynek zyska nowe funkcje rozrywkowe lub rekreacyjne, które wpiszą się w jego niepowtarzalny klimat.
Podsumowanie
Przechadzając się po Rynku w Cieszynie, mamy okazję cofnąć się w czasie i poznać burzliwe dzieje tego wyjątkowego miejsca. Od średniowiecza aż po czasy współczesne Rynek stanowił centrum życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego miasta. Jego zabytkowa architektura, pełna unikalnych detali, oraz liczne legendy tworzą niezwykły klimat. Dziś Rynek nadal tętni życiem, a organizowane tu wydarzenia przyciągają rzesze mieszkańców i turystów. Z pewnością jest to miejsce, które warto odwiedzić, aby poczuć prawdziwego ducha Cieszyna.
Tagi
Udostępnij artykuł
